عقل: محرم راز ملكوت، ص: 193

اين خاصيت ادب الهی داشتن است. ما نيازمنديم مؤدب به آداب الهی باشيم و نورانی شويم. خدا چه نيازی به ما دارد كه نماز بخوانيم يا نخوانيم يا او را خدا حساب بكنيم يا نكنيم؟ در جهان به اين بزرگی، اغلب مردم نماز نمی خوانند و برای دستورات دين خود احترامی قائل نيستند. در آمريكا و اروپا و آفريقا، 90 درصد مردم نماز نمی خوانند و اصلا خدا را قبول ندارند. چند بار تا به حال آسمان به زمين افتاده يا خانه بر سرشان خراب شده؟ به قول شاعر:

از آن نماز كه خود هيچ از آن نمی فهمی		خدا چه فايده و بهره اكتساب كند؟
تفاخری نبود مر خدای عالم را		كه چون تو ابلهی او را خدا حساب كند. [15]

خداوند اصلا به اين چيزها نگاه نمی كنند. اين ما هستيم كه گمان می كنيم توانا و قدرتمند و بزرگيم، درحالی كه در جنب قدرت و بزرگی خدا كالعدم هستيم و موجوديتمان به حساب نمی آيد. امام صادق، عليه السلام، می فرمايند:

حجم زمين در مقابل عالم مانند حجم دانه ای ارزن در مقابل درياست. [16]

يعنی زمين به اين بزرگی در مجموعه اين عالم پيدا نيست. وقتی بزرگی زمين نسبت به حجم عالم نسبت ارزن به دريا باشد، نسبت ما كه در قياس با زمين ارزنی بيش نيستيم با مجموعه عالم چقدر است تا خدا بخواهد به ما نگاه كند و ببيند هستند يا نيستند؟

زمين در جنب اين نه سقف مينا		چو خيشخياشی بيود بر روی دريا
تو خود بنگر كزين خشخاش چيندی؟		سزد تا بر بروت [17] خود بخندی. [18]

خودت را نگه دار كه می خواهم پرواز كنم!

گفته اند روزی جوجه گنجشك روی شاخه درخت چنار 200 ساله ای در دل جنگل انبوهی نشسته بود. چنار پير از آن درخت های عظيم ريشه دوانده بود كه باران های سيل آسا و طوفان و رعدوبرق و برف نتوانسته