عقل: محرم راز ملكوت، ص: 68

بگو خرش پيدا شد!

آورده اند كه مدرسی در باب عقلی بودن زيبايی دوستی برای شاگردانش سخن می گفت. پای درس هم 50- 60 نفر نشسته بودند كه يك مرتبه فردی از بيرون مدرس داد كشيد: ايها الناس، من الاغم را گم كرده ام. هر كس آن را پيدا كند حاضرم مژدگانی به او بدهم!

مدرس، هم چنان كه موضوع را تعقيب می كرد، رو به شاگردانش گفت:

چه كسی از صدای خوب يا چهره خوب بدش می آيد؟ از قضا، يكی از شاگردانش انگشتش را بلند كرد و گفت: من! مدرس رو به يكی ديگر از شاگردانش كرد و گفت: برو و به آن مرد بگو: بيا الاغت پيدا شد!

نگاه قرآن به انسان نادان

قرآن مجيد انسان نادان را به «كمثل الحمار» [10] وصف می كند و از آدم های نفهم به «لهم قلوب لا يفقهون بها» [11] ياد می نمايد يا ايشان را «اولئك كالانعام» می نامد، زيرا آنان افرادی هستند كه رابطه شان با عقل قطع شده است. از اين روست كه از پيغمبر، صلی اللّه عليه و آله، پيروی نمی كنند، اما از ابو جهل ها اطاعت می كنند.

آری، پيامبر به آن مرد حكيم فرمود: من چنين دستوری به مردم داده ام:

«كلو و اشربوا»؛ بخوريد و بياشاميد، منتهی «و لا تسرفوا». البته، اين آيه معانی گوناگونی دارد: يك معنی اش اين است كه تا گرسنه نشديد سر سفره حاضر نشويد؛ معنای ديگری كه می توان از آن استنباط كرد اين است كه ضرورتی ندارد سفره پرتحمل بيندازيد. وقتی با صرف چند هزار تومان می شود اعضای خانواده و مهمان ها را سير كرد، درست نيست خرج بيشتری كرد و بيش از اين ميزان اسراف است. در عوض، می توان با اين صرفه جويی ها دست چند يتيم يا چند دختر بی جهاز را گرفت يا از آن در راه رواج دين استفاده كرد.