عقل: محرم راز ملكوت، ص: 476

زانو زد و به تحصيل پرداخت. پس از چندی نيز به مرد متمكّن نوشت:

ديگر به جهت خرج تحصيل برای من پول نفرستيد. چون پنج شنبه و جمعه كارگری می كنم: خانه سازی و برداشت گندم و جو و ...

پس از 10 سال، او از اصفهان پياده به طرف نجف اشرف حركت كرد.

در نجف در محضر دو مرجع بسيار بزرگ آن روزگار، مرحوم آخوند خراسانی و ملا محمد كاظم يزدی، توانست به مقام اجتهاد برسد و به اصفهان بازگردد. بعد از مدت كوتاهی، مراجع بزرگ شيعه وی را به عنوان رئيس شورای نگهبان قانون اساسی در زمان مجلس اول مشروطه انتخاب كردند. وقتی به تهران آمد، استعدادهای خود را نشان داد و آيت اللّه سيد حسن مدرّس معروف شد.

ج. مرحوم مامقانی (ره)

در حوالی مامقان در استان آذربايجان شرقی، چوپان بی سوادی در سن ده دوازده سالگی به نزد پدر آمد و گفت: ديگر دوست ندارم در صحرا دنبال گوسفندان بروم! پدر عاقل صبر كرد و خيلی نرم از وی سؤال كرد:

عزيزم، چرا دلت نمی خواهد چوپانی كنی؟ گفت: برای اين كه پی برده ام خدا مرا برای چوپانی و دنبال گوسفندان راه افتادن نساخته است.

صحرا منطقه ای پاك و بی انتهاست و انديشه و تفكر در آن به خوبی شكوفا می شود. در غوغای شهرها و در طوفان فسادها و معركه ها، به راستی نمی توان درست فكر كرد و تصميم گرفت.

پدر پرسيد: اگر خداوند تو را برای چوپانی نيافريده، برای چه آفريده؟

- برای تحصيل معرفت.

- برای كسب معرفت، می خواهی كجا بروی؟

- به مدرسه.

- با كمال ميل حاضرم بروی و معرفت بياموزی!