عقل: محرم راز ملكوت، ص: 239

گذشته ديدم رسول خدا خيلی شاد است. جلو رفتم و عرض كردم:

اجازه می دهيد سؤالی بكنم؟ فرمود: بله. گفتم: ديشب خيلی گرفته و محزون بوديد و امروز شاد و مسروريد. شب ناراحتی چه بود؟ فرمود:

ابوذر، ديشب دو درهم از حق مردم پيش من مانده بود و كسی را پيدا نمی كردم كه آن مال را به او رد كنم. اين بود كه تا اذان بيدار نشستم و دعا كردم كه خدايا، مرگ مرا امشب نرسان تا من اين دو درهم را به صاحبش برسانم! بيدار بودم تا اگر ملك الموت آمد از او خواهش كنم جان مرا نگيرد. امروز، هنگام سحر، مستحقی يافتم و آن دو درهم را رد كردم. برای همين، امروز روز خوش من و ديشب شب ناخوشی ام بود. [7]

انواع اجل

قرآن كريم برای انسان دو نوع اجل برمی شمارد:

«هو الذی خلقكم من طين ثم قضی أجلا و أجل مسمی عنده ثم أنتم تمترون». [8]

اوست كه شما را از گلی مخصوص آفريد. سپس برای عمر شما مدتی مقرّر كرد، و اجل حتمی و ثابت نزد اوست. شگفتا! كه باز شما با اين همه دلايل آشكار در يكتايی و ربوبيّت و خالقيّت او شك می كنيد.

به فرموده قرآن، انسان دو نوع مرگ دارد: اجل مسلمی و اجل معلق.

اجل مسمّی حتمی است و با گريه و دعا و صدقه و التماس رفع نمی شود و اگر زمانش برسد، انسان به يقين می ميرد؛ اما اجل معلق اجلی است كه طبق فرموده قرآن، برای انسان نوشته شده است، ولی به واسطه كارهای نيكی كه انجام می دهد، از او برداشته می شود؛ مثلا، خدمتی به مادر می كند، مشكل كسی را حل می كند، نيمه شب بلند می شود و به درگاه خداوند عالم گريه می كند، صدقه می دهد و ... با انجام اعمال نيك، اين