عقل: محرم راز ملكوت، ص: 392

می خواهند از حلال دنيا بگريزند. اينان در عين حال وقتی حلال را به دست می آورند، آن را در دو جا هزينه می كنند: عبادت رب، خدمت خلق. كاری هم به اوضاع زمانه ندارند، چون آن قدر مجذوب پروردگار هستند كه به هيچ عنوان جذب جريانات زمانه نمی شوند.

نكته های بسيار در عبارت «يتحرج من حلال الدنيا» نهفته است. درباره اهميت مساله كسب حلال، به چشم خودم عبرت هايی مشاهده كرده ام و با حوادثی برخورد داشته ام كه ترديد دارم باورپذير باشند. زيرا باور كردن چنين اموری در زمانه ما ديگر خيلی سخت شده است.

تقوا و وسواس زاهدان درباره حلال های دنياست نه حرام هايش. هر چه تاكنون شنيده ايم اين بوده كه اينان درباره حرام دنيا وسواس دارند كه نكند حرامی وارد زندگی شان شود. بسيار شنيده ايم كه همه جا گفته اند پرهيزكاران از گشتن به گرد امور حرام پرهيز می كنند و به دنبال محرمات نمی روند، اما در اين روايت جبرئيل به پيغمبر می گويد اين گروه در استفاده از حلال دنيا نيز احتياط می كنند. يعنی نگاه شگفتی به حلال دنيا دارند، گويی از ترس و احتياط با حلال ها روبه رو می شوند.

وقتی هم آن را پس از اين همه احتياط به دست می آورند، فقط در عبادت حق و خدمت خلق به مصرف می رسانند. اصلا، زندگی متقّيان چيزی جز عبادت و خدمت نيست و اين دو نيز از هم جدا نيستند؛ آن چنان كه گفته اند: عبادت به جز خدمت خلق نيست. [24]

4. به حرام دنيا توجهی ندارد (و لا يلتفت إلی حرامها)

ويژگی ديگر اين بزرگواران اين است كه تا آخر عمر به حرام دنيا توجه ندارند و التفات به حرام حتی به ذهنشان هم خطور نمی كند. اينان چقدر از حرام دورند! گويی اصلا حرامی در اين عالم وجود ندارد كه به ذهنشان بيايد و توجهشان را جلب كند.