عقل: محرم راز ملكوت، ص: 82

سخن علی (ع) پس از جنگ جمل

از مروان حكم نقل شده است كه گفت:

«عن مروان بن الحكم قال: لما هزمنا علی (عليه السلام) بالبصرة ردّ علی الناس أموالهم، من أقام بينة أعطاه، و من لم يقم بينة أحلفه، قال: فقال له قائل:

يا أمير المؤمنين اقسم الفئ بيننا و السبی، قال: فلما أكثروا عليه قال: أيكم يأخذ أم المؤمنين فی سهمه؟ فكفوا». [14]

هنگامی كه علی (عليه السلام) ما را در بصره شكست داد و به فرار واداشت، اموال مردم بصره را به آنان پس داد. هركس دليلی بر مالكيت خود آورد مالش را به او داد و هركس دليلی نداشت او را سوگند داد و، پس از سوگند، مالش را پس داد. در اين ميان، كسی به ايشان گفت: غنائم و اسيران را ميان ما قسمت كن! هنگامی كه شماری از يارانش از او چنين درخواستی كردند فرمود: كدام يك از شما غنيمت جنگی از ام المومنين عايشه می گيريد؟ چون پاسخی نداشتند از اصرار خود دست برداشتند.

از اين سخنان معلوم می شود كه اين عده به قدر كافی به امام خود معرفت نداشته اند. امام جلوه علم و عدل و حكمت و مظهر كمال و عبادت است و عمل او براساس عقل و علم و دانايی است. بااين حال، آن عده در امر تقسيم غنائم به حضرت ايراد كردند. امام صادق، عليه السلام، درباره رفتار حضرت در آن جنگ فرموده اند:

«عن عبد اللّه بن سليمان قال: قلت لابی عبد اللّه (عليه السلام) إن الناس يروون أن عليا قتل أهل البصرة و ترك أموالهم، فقال: إن دار الشرك يحل ما فيها، و إن دار الاسلام لا يحل ما فيها، فقال: إن عليا (عليه السلام) إنما من عليهم كما من رسول اللّه (صلی اللّه عليه و آله) علی أهل مكة، و إنما ترك علی لانه كان يعلم أنه سيكون له شيعة، و إن دولة الباطل ستظهر عليهم، فأراد أن يقتدی به فی شيعته، و قد رأيتم آثار ذلك، هو ذا يسار فی الناس بسيرة علی (عليه السلام)، و لو قتل علی أهل البصرة جميعا و اتخذ أموالهم لكان ذلك له حلالا، لكنه من عليهم ليمن علی شيعته من بعده». [15]