عقل: محرم راز ملكوت، ص: 72

[مثل القوم الذين كذبوا بآيات اللّه و اللّه لا يهدی القوم الظالمين».]

[ (11). اعراف، 179: «و لقد ذرأنا لجهنم كثيرا من الجن و الانس لهم قلوب لا يفقهون بها و لهم أعين لا يبصرون بها و لهم آذان لا يسمعون بها أولئك كالانعام بل هم أضل أولئك هم الغافلون».]

[ (12). كتب و رسائل بر جای مانده از حكما و اطبای قديم در پنج بخش بنيادين تدوين شده اند: كليات دانش پزشكی؛ بيماريهای عام؛ بيماريهای خاص؛ داروهای مفرد؛ داروهای تركيبی.

يكی از بخش های مهم اصول پزشكی كهن مسئله بهداشت يا به تعبير قدما «حفظ الصحّة بالاسباب الستّة» يعنی حفظ تندرستی بدن به كمك اسباب ششگانه است.

خوشبختانه، درباره دانش حفظ الصحه، كه بخش عمده ای از كليات و مبانی طب سنتی را دربر گرفته است، رساله های كوچك و بزرگ فراوانی به زبان عربی و فارسی نگاشته شده و، از ديرباز، پزشكان بزرگی چون بقراط و جالينوس و رازی و ابو علی سينا و ... رساله هايی در اين باره تدوين كرده اند.

دانشمندان ايرانی به بهداشت عمومی، جهت پيشگيری از بيماريهای جسمی و روحی، توجه خاص داشته اند و برنامه مدونی برای آن تنظيم كرده اند. با ورود اسلام به ايران و تأكيد اسلام بر بهداشت عمومی و حفظ صحت، اين مقوله رواج بيشتری پيدا كرده است. تأكيد اسلام بر حفظ سلامتی به حدی است كه پيامبر خدا (ص) می فرمايند:

«لا خير فی الحيوة الّا مع الصحة»؛ در زندگی خيری نيست مگر با سلامتی.

ابن سينا در آغاز كتاب الارجوزة فی الطّبّ كه مورد توجّه دانشمندان شرق و غرب قرار گرفت ابن رشد اندلسی آن را با عبارت «الميسّر للحفظ و المنشّط للنّفس» توصيف می كنددر تعريف و تقسيم طب می نويسد:

يعنی پزشكی عبارت است از نگهداری تندرستی و بهبود بخشيدن بيماری كه از سبب و عرضی بر بدن وارد آمده است. تقسيم آغازين آن به دو بخش علمی و عملی است و]