تواضع و آثار آن، ص: 355

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

فروتنی و تواضع از حالات بسيار مهمی است كه در ميان همه انبيای خدا، ائمه طاهرين عليهم السلام و اوليای الهی به طور كامل وجود داشته و همين مايه ارزشی سبب شد كه همه آن بزرگواران به آسانی و به راحتی تسليم خواسته های حكيمانه پروردگار عالم شدند و به درجات و مقاماتی كه در قرآن بيان شده رسيدند.

تواضع يك حركت مثبت انسانی و منطقی است و تكبر يك حركت منفی و شيطانی است. اميرالمؤمنين عليه السلام در «نهج البلاغه» می فرمايد: متكبر، غيرعاقلانه و غيرمنطقی در برابر حق در هر زمينه ای می ايستد و سينه سپر می كند و حقی را كه منطقی، عقلی و دينی است، بی جهت و بی دليل رد می كند. «1» كسانی كه دارای تواضع هستند، يقيناً درِ همه فيوضات به روی آنها باز است، چون هر حقی را قبول می كنند و می پذيرند. در زمينه اعتقاد و ايمان حق را قبول می كنند و در زمينه عمل و اجرا نيز آن را قبول دارند. به همين خاطر هر قدم مثبتی كه بر می دارند، يا آن حال ايمانی درونی كه دارند، برای آنها پاداش ساز است، پاداشی كه به عنايت خود پروردگار به آنها عطا می شود.

هر متواضعی در اين عالم وجود، در حدّ ظرفيت خود با اين حالت تسليمی كه به خواسته های پروردگار دارد، و حالت تسليمی كه در مقابل هر حقی دارد، درِ

______________________________
(1)- نهج البلاغة: خطبه 234 (قاصعه)؛ «أَلَا فَالْحَذَرَ الْحَذَرَ مِنْ طَاعَةِ سَادَاتِكُمْ وَ كُبَرَائِكُمْ الَّذِينَ تَكَبَّرُوا عَنْ حَسَبِهِمْ وَ تَرَفَّعُوا فَوْقَ نَسَبِهِمْ وَ أَلْقَوُا الْهَجِينَةَ عَلَی رَبِّهِ وَ جَاحَدُوا اللَّهَ عَلَی مَا صَنَعَ بِهِمْ مُكَابَرَةً لِقَضَائِهِ وَ مُغَالَبَةً لآِلَائِهِ فَإِنَّهُمْ قَوَاعِدُ أَسَاسِ الْعَصَبِيَّةِ وَ دَعَائِمُ أَرْكَانِ الْفِتْنَةِ وَ سُيُوفُ اعْتِزَاءِ الْجَاهِلِيَّةِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَاتَكُونُوا لِنِعَمِهِ عَلَيْكُمْ أَضْدَاداً وَ لَالِفَضْلِهِ عِنْدَكُمْ حُسَّاداً وَ لَاتُطِيعُوا الْأَدْعِيَاءَ الَّذِينَ شَرِبْتُمْ بِصَفْوِكُمْ كَدَرَهُمْ وَ خَلَطْتُمْ بِصِحَّتِكُمْ مَرَضَهُمْ وَ أَدْخَلْتُمْ فِي حَقِّكُمْ بَاطِلَهُمْ وَ هُمْ أَسَاسُ الْفُسُوقِ وَ أَحْلَاسُ الْعُقُوقِ اتَّخَذَهُمْ إِبْلِيسُ مَطَايَا ضَلَالٍ وَ جُنْداً بِهِمْ يَصُولُ عَلَی النَّاسِ وَ تَرَاجِمَةً يَنْطِقُ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ اسْتِرَاقاً لِعُقُولِكُمْ وَ دُخُولًا فِي عُيُونِكُمْ وَ نَفْثاً فِي أَسْمَاعِكُمْ فَجَعَلَكُمْ مَرْمَی نَبْلِهِ وَ مَوْطِئَ قَدَمِهِ وَ مَأْخَذَ يَدِهِ.»