عقل: محرم راز ملكوت، ص: 336

[الكفيل» پيامبر بحث كرد و جمعی از آنان را به مذهب شيعه درآورد.

بحر العلوم در مديريت اجتماع مسلمين و نيز حوزه های دينی بسيار كوشا بود و تاكيد و دقت زيادی در رسيدگی به محرومان و دستگيری از آنان داشت. به لحاظ مذهبی و اخلاقی نيز شخصيت معنوی و خودساخته ای داشت و داستان هايی از ارتباط ايشان با امام زمان (ع) حكايت شده است.

استادان علامه بحر العلوم: سيد مرتضی طباطبايی بروجردی (م. 1204 ق)؛ محمد باقر وحيد بهبهانی (1118- 1208 ق)؛ شيخ يوسف بحرانی (1107- 1186 ق)؛ محمد تقی دورقی نجفی (م. 1186 ق)؛ مهدی فتونی نباطی عاملی (م. 1183 ق)؛ آقا ميرزا ابو القاسم مدرس؛ ميرزا مهدی اصفهانی خراسانی (1153- 1218 ق).

برخی شاگردان علامه بحر العلوم: شيخ جعفر نجفی معروف به كاشف الغطاء (1154- 1227 ق)؛ سيد محمد جواد عامای معروف به صاحب مفتاح الكرامه (1164- 1226 ق)؛ ملا احمد نراقی مولف كتاب معراج السعاده (1185- 1260 ق)؛ محمد باقر شفتی رشتی ملقب به حجت الاسلام (1175- 1260 ق)؛ سيد يعقوب كوه كمری (1176- 1256 ق)؛ سيد صدر الدين عاملی (م. 1263 ق)؛ سيد دلدار علی نقوی رضوی نصير آبادی لكهنوی (1166- 1235 ق)؛ شيخ محمد ابراهيم كلباسی (1180- 1262 ق)؛ زين العابدين سلماسی (م. 1266 ق)؛ شيخ عبد الحسين الاعم (1177- 1247 ق)؛ سيد علی فرزند سيد محمد (1161- 1231 ق)؛ سيد قيصر محمد فرزند معصوم رضوی خراسانی (1180- 1255 ق)؛ اسد اللّه كاظمی (م.

1236 ق)؛ ابو علی حائری صاحب كتاب منتهی المقال (1159- 1216 ق)؛ سيد عبد اللّه شير (م. 1244 ق)؛ محمد تقی اصفهانی ايوانكی صاحب حاشيه معالم (م 1248 ق)؛ سيد محمد مجاهد مولف كتاب المناهل (م. 1242 ق).

برخی فعاليت های اجتماعی علامه بحر العلوم: مشخص كردن مقام حضرت حجة بن الحسن (عج) در مسجد سهله و بناگذاری قبه ای در آن؛ بنا كردن گلدسته در صحن شريف علوی در طرف جنوبی و تعمير ديوارهای صحن ها و حجره ها؛ ترغيب و راهنمايی نسبت به تعمير مسجد شيخ طوسی در نجف اشرف؛ ايجاد كتابخانه خطی ]