عقل: محرم راز ملكوت، ص: 353

ساير اعمال نيكش هم توان نجاتش را نيافتند.

بايد اين تصور را از ذهن خودمان پاك كنيم كه اگر مكلفی به فرض گرفتار چهار بيماری اخلاقی يا رفتاری است، نماز و روزه و گريه و حج و زيارتش عاقبت نجاتش خواهد داد. قرآن مجيد از بعضی بيماری ها نظير بخل اسم می برد كه اگر علاج نشوند، به تنهايی موجب هلاكت ابدی خواهند شد و ساير اعمال نيك انسان نيز قدرت نجات او را نخواهند داشت:

«فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون الذين هم يراؤون و يمنعون الماعون». [10]

پس وای بر نمازگزاران كه از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل انگارند.

همانان كه همواره ريا می كنند و از [دادن ] وسايل و ابزار ضروری زندگی [و زكات، هديه و صدقه به نيازمندان ] دريغ می ورزند.

اين چند آيه درباره نمازگزار بخيل سخن می گويند. نمازگزاری كه از حقيقت نماز غفلت دارد، می گويد «الرحمن الرحيم»، اما خودش با افتادگان و تهيدستان در كمال بخل و بی رحمی رفتار می كند. «ماعون» به معنی احسان است. اين شخص بيماری منع كردن ماعون دارد، لذا از احسان مالی كه بايد صرف تهيدستان و نيازمندان شود، امتناع می كند. بخيل است، بنابراين با اين كه يك عمر عبادت كرده، هنوز به خدا وصل نشده است. يك عمر نماز خوانده، ولی نمازش نماز نبوده و متصف به «تنهی عن الفحشاء و المنكر» [11] نشده است.

بخل در رديف منكرات است، چنانچه قرآن و روايات نيز «منكر» و «معروف» را ضد همديگر معرفی می كنند. نمازی كه نتوانسته صاحبش را از بخل نجات دهد، نماز حقيقی نبوده است. مخاطبان «فويل للمصلين» چنين نمازگزارانی هستند. البته، ممكن است نام اين عبادت به عنوان