عقل: محرم راز ملكوت، ص: 106

[يكی دو غلام جوان و چابك معاوضه كرد و آزادش ساخت؛ درحالی كه پيامبر (ص) نيز در همان انديشه بود. او خود در روايتی به اين امر تصريح كرده است و گزارش های ديگر درباره سفر او به شام نيز مؤيد اين ماجراست.

ابن حجر آورده است كه مادر او را نيز مشركان عذاب می دادند و اين نشان می دهد كه او نيز مسلمان شده بود. ابو بكر او را هم خريد و آزاد كرد. بلال را در زمره نخستين گروندگان به اسلام يا نخستين كسانی كه اسلام خود را ظاهر كردند، دانسته اند. اما اين كه گفته اند وی نخستين برده ای بود كه اسلام آورد، محل ترديد است، چه، زيد بن حارثه بی گمان در اسلام آوردن بر بلال سبقت داشت. بلال پس از آزادی بی درنگ به پيامبر (ص) پيوست و خادم و خازن و كارپرداز او شد.

بلال نخستين مؤذن در تاريخ اسلام به شمار می رود. البته به نظر می رسد كه چندی بعد، ابن ام مكتوم و كسانی ديگر هم در اين كار با او انباز شدند. چنان كه گفته اند: بلال به روز اذان می گفت و ابن ام مكتوم به شب.

پيامبر اكرم علاقه و عنايت خاصی به بلال داشت و او را به تعبير جبرئيل، سيد و سرور حبشيان می شمرد. در ذكر واقعه «اسراء» نيز، حضرت از او به عنوان سابق مسلمانان در برخورداری از نعيم آخرت ياد می كرد و پايگاهی بلند برايش قائل بود.

در مدينه، ميان او و ابو رويحة خثعمی عقد اخوت برقرار شد و بلال همواره به اين برادری وفادار بود. امام اينكه گفته اند: ميان او و عبيدة بن حارث بن مطلب يا ابوذر عقد برادری بسته شد، نبايد درست باشد؛ زيرا اين اخوت ميان مهاجر و انصار برقرار می شد. بلال را در زمره اهل صفه و از صوفيان راستين و اوليه شمرده اند.

بلال در تمام غزوات همراه پيامبر بود. در غزوه بدر، امية بن خلف را به تحريك و اشاره بلال به قتل رساندند، و به روايتی خود، او را كشت. در روز فتح مكه وی همراه پيامبر وارد كعبه شد و نخستين كس بود كه در آنجا اذان گفت.

پس از رحلت پيامبر، بلال ديگر اذان نگفت و به اصرار اجازه يافت تا برای جهاد به شام رود. در اين باره دو روايت هست: برخی آورده اند كه ابو بكر می خواست بلال را در مدينه و نزد خود نگاه دارد. پس، او را اجازه سفر نداد. چون ابو بكر درگذشت،]