عقل: محرم راز ملكوت، ص: 108

[در اين باره سرزنش هايی هم شنيده است. در برخی منابع ادب نيز از صداقت و صراحت و برخی اقوال و رفتارهايش ياد شده است و اشعاری هم از او نقل كرده اند.

با آن كه برخی نويسندگان بلال را فاقد فرزند دانسته اند، ولی برخی ديگر از پسرش، عمر، به عنوان يكی از راويان او ياد كرده اند. نوادگان او نيز تا قرن ها بعد شناخته شده بودند؛ چنان كه ابن اثير در حوادث سال 19 ق/ 125 م از مرگ هلال بن عبد الرحمان، از قاريان مشهور ساكن در سمرقند، به عنوان يكی از نوادگان بلال ياد كرده است.

از بلال احاديثی كه ذهبی شمار آن ها را 44 دانسته نقل شده است. برخی از اين احاديث را صاحبان صحاح و سنن نيز از او روايت كرده اند. برخی از مهم ترين كسانی كه از او روايت كرده اند، عبارتند از: جابر بن عبد اللّه، ابو بكر، عمر، براء بن عازب، عبد الرحمان بن ابی ليلی و عبد اللّه بن رواحه. در منابع شيعی نيز احاديثی از او آمده است و كسانی چون هشام بن حكم با اسناد از عبد اللّه بن علی، از بلال روايت كرده اند.

مآخذ: ابشيهی، محمد، المستطرف فی كل فن مستظرف، به كوشش مفيد محمد قميحه، بيروت، 986 م؛ ابن ابی الحديد، عبد الحميد، شرح نهج البلاغة، قم، 404 ق/ 984 م؛ ابن ابی عاصم، احمد، الاوائل به كوشش محمد بن ناصر عجمی، كويت، دار الخلفاء للكتاب الاسلامی؛ ابن اثير، علی، الكامل، به كوشش عبد اللّه قاضی، بيروت، 415 ق/ 995 م؛ ابن اسحاق، محمد، سيرة النبی، به كوشش محمد حميد اللّه، قونيه، 401 ق/ 981 م؛ ابن بابويه، محمد، الامالی، قم، 362 ش؛ همو، الخصال، قم، 403 ق/ 983 م؛ همو، من لا يحضره الفقيه، قم، 363 ش؛ ابن جوزی، عبد الرحمان، صفة الصفوة، به كوشش محمود فاخوری و محمد رواس قلعه جی، بيروت، 399 ق/ 979 م؛ همو، المنتظم، به كوشش محمد عبد القادر عطا و مصطفی عبد القادر عطا، بيروت، 412 ق/ 992 م؛ ابن حبان، محمد، الثقات، به كوشش شرف الدين احمد، بيروت، 395 ق/ 975 م؛ ابن حجر عسقلانی، احمد، الاصابة، به كوشش علی محمد بجاوی، بيروت، 412 ق/ 992 م؛ ابن سعد، محمد الطبقات الكبری، بيروت، دار صادر، ابن ]