عقل: محرم راز ملكوت، ص: 107

[بلال سرانجام عمر را با اصرار راضی كرد و روی به شام نهاد. مطابق روايتی ديگر، بلال در همان روزگار خلافت ابو بكر وارد شام شد. او پس از رحلت پيامبر، به رغم خواست ابو بكر، هيچ اذان نگفت، مگر دو يا سه بار. يك بار به درخواست حضرت فاطمه زهرا (س)، و بار ديگر وقتی عمر به جابيه شام آمده بود، به درخواست مسلمانان و دعوت او اذان گفت. به روايتی، بلال پيامبر را در خواب ديد كه او را به زيارت خود می خواند. پس بی درنگ برنشست و به مدينه رفت و در آنجا اذان گفت. نيز آورده اند كه اين كار به درخواست امام حسن و امام حسين (ع) صورت گرفت و اذان بلال در مسجد النبی، شهر را به لرزه افكند.

بلال در برخی جنگها و فتوحات شام هم شركت داشت. در فتح بيت المقدس، او از فرماندهان سپاه به عمر شكايت برد كه از لذايذ دنيوی بيش از بقيه مسلمانان بهره می جويند، و عمر فرمان داد كه به عامه جنگجويان غذای خوب دهند و غنايم به طور مساوی تقسيم گردد. ظاهرا بلال معتقد بود كه همه غنايم و آنچه به فتح حاصل می شود، بايد پس از كسر خمس آن، ميان جنگجويان تقسيم شود؛ درحالی كه عمر همه مسلمانان را در آن انباز می دانست و بر آن بود كه قسمتی از آن نيز بايد وقف مسلمانان شود و گويا اين باعث نقاری در ميانه شده بود. در همين جا وقتی عمر ديوان شام را بنياد نهاد، به درخواست بلال نام او و ابو رويحة خثعمی را در يك دفتر قرار داد و به يك اندازه از عطايا برخوردار گردانيد.

درباره سال مرگ، محل و علت درگذشت بلال ميان منابع اختلاف است. مرگ او را در سالهای 18، 20، و 21 ق در شصت و اند سالگی، به مرگ طبيعی يا بر اثر طاعون دانسته، و مرقدش را غالبا در دمشق باب الصغير يا باب كيسان و بعضی در داريا يا عمواس، و حتی حلب نشان داده اند.

بلال نزد امامان شيعه و اصحاب ايشان از پايگاهی بلند برخوردار است. امام علی (ع) او را از جمله برگزيدگان اصحاب پيامبر و از جمله سابقان در اسلام دانسته اند و در ديوان منسوب به امام، در ابياتی از بلال و اذان گويی او ياد شده است. گفته اند: با آنكه بلال آزاد شده ابو بكر بود، ولی امام علی (ع) را بسيار دوست می داشت و گويا]