تواضع و آثار آن، ص: 102

به آنها مسكن های پاكيزه و با آرامش، در بهشت های جاويدان وعده دادم:

«وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ»

رضوان از بهشت و مسكن های طيبه بالاتر و بهتر است. در پايان آيه هم می فرمايد:

«ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»

يعنی تحقق وعده پروردگار و رسيدن مكلّف به جنات و به مساكن و به رضوان من الله اكبر، كه پروردگار بی نهايت، كه با صفت عظيم از آن ياد كرده است، چيست؟

عاقبت بدگمانی به پروردگار

بنابراين هيچ مؤمنی نبايد نسبت به اعمالش كه عمل كامل و جامع انجام داده، نگرانی داشته باشد، و نبايد نسبت به دنيا و آخرت خود، دچار بدگمانی به پروردگار شود. من يك عمر زحمت كشيدم و پاك زيستم، اخلاق حسنه داشتم، اما فكر نمی كنم كار ما به جايی برسد كه در روز قيامت مورد لطف قرار بگيريم. اگر چنين حالی در باطن انسان قرار بگيرد، اين قدر اين حال مورد نفرت خدا است كه در روايات ما آمده است كه گاهی كار بدگمان به جايی می رسد كه درِ نجات را به روی خود می بندد. انسان نبايد به خدای مستجمع جميع صفات كمال، كه الله است، به خدای رحمان كه در مهربانی او بخشندگی وجود دارد و خدای رحيم كه بهشت ها ومساكن طيّبه و رضوان من الله اكبر را وعده داده، بدگمان باشد، اينجا جای بدگمانی نيست. «1» بدگمان در حقيقت می خواهد خدا را نامهربان معرفی كند. بدگمان می خواهد خدا را يك خدايی كه بنا ندارد مزد زحمت بنده اش را بدهد معرفی كند. لذا در

______________________________
(1)- «ان الله سبحانه يقول للظالمين بالله «ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِيرا».»

إرشادالقلوب: 1/ 110؛ «و قال أمير المؤمنين عليه السلام الثقة بالله و حسن الظن به حصن لا يتحصن به إلا كل مؤمن و التوكل عليه نجاة من كل سوء و حرز من كل عدو.

و قال الصادق عليه السلام و الله ما أعطي مؤمن خير الدنيا والآخرة إلا بحسن الظن بالله و رجائه له و حسن خلقه والكف عن أعراض الناس فإن الله تعالی لا يعذب عبدا بعد التوبة و الاستغفار إلا بسوء ظنه و تقصيره في رجائه و سوء خلقه واغتيابه للمؤمنين.»