عرفان در سوره يوسف، ص: 213

خداست و از خودش هيچ چيزی مايه نگذاشته، بلكه همه مايه گذاری ها از خداست. با اين حال گفته است: به خاطر عبادت به شما بهشت و نعمت ابدی می دهم، بی اين كه كمترين مايه ای بگذاری.

اوايل دعای عرفه «1» می فرمايد: اگر عمر همه روزگار را به منِ حسين بن علی عليهما السلام بدهی كه يك نعمت تو را شكر كنم، نمی توانم؛ چون برای آن نعمت، وقتی الهی شكرگزاری كند، خود توفيق اين شكرگزاری نيز نعمتی است كه برای آن نيز بايد شكر كند، برای شكر دوم نيز بايد شكر سومی بگويد و همين طور تا آخر.

پس چه وقت شكر خدا را بجا بياورد؟

ما در احاطه لطف و نعمت های خدا هستيم و هيچ چيزی از خود نداريم. هر چه را كه خرج گناه هم می كنيم، از كيسه او خرج می كنيم، نه از كيسه خودمان. اگر بدن را در گناه می بريم، آن بدن نيز برای خداست.

2- معصيت به قدر طاقت عذاب

نكته دومی كه اميرالمؤمنين عليه السلام به ما می آموزند كه با آن زندگی كنيم اين است كه فرمودند:

«و أن تعصيه بقدر صبرك علی النار»

______________________________
(1)- إقبال الأعمال: 341، ادعيه يوم عرفة؛ بحار الأنوار: 94/ 317؛ «لَوْ حَاوَلْتُ وَ اجْتَهَدْتُ مَدَی الْأَعْمَارِ وَ الْأَحْقَافِ لَوْ عُمِّرْتُهَا أَنْ أُؤَدِّيَ بَعْضَ شُكْرِ وَاحِدَةٍ مِنْ أَنْعُمِكَ فَمَا اسْتَطَعْتُ ذَلِكَ إِلَّا بِمَنِّكَ الْمُوجِبِ بِهِ عَلَيَّ شُكْراً آنِفاً جَدِيداً أَوْ ثَنَاءً طَارِقاً عَتِيداً أَجَلْ وَ لَوْ حَرَصْتُ أَنَا وَ الْعَادُّونَ مِنْ أَنَامِكَ أَنْ نُحْصِيَ شَيْئاً مِنْ إِنْعَامِكَ سَالِفَةً وَ آنِفَةً مَا حَصَرْنَاهُ عَدَداً وَ لَاأَحْصَيْنَاهُ أَبَداً هَيْهَاتَ أَنَّی ذَلِكَ وَ أَنْتَ الْمُخْبِرُ فِي كِتَابِكَ الصَّادِقِ وَ النَّبَإِ الصَّادِقِ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها صَدَقَ كِتَابُك.»