عرفان در سوره يوسف، ص: 286

چرا به يتيم خاك نشين «1»- كه كنايه از اين است كه از ابزار زندگی محروم است- كمك نمی كنيد؟ اين معنی گردنه و تكليف است.

گلايه می كند: من كه تمام زمينه های رسيدن به درجات و منازل الهی را برای شما فراهم كرده ام، شما چرا برای به دست آوردن آن درجات، قدم برنمی داريد؟ اين مقدمه بحث است.

كسانی كه در اين دنيا، در همين مدت كوتاه عمر، به اين درجات عالی معنوی رسيدند كه ثمره آن را در آخرت خواهند ديد، با طیّ منازلی كه خود پروردگار قرار داده بود، به اين درجات دنيايی و آخرتی رسيدند.

سالكان منازل دهگانه

حضرت يوسف عليه السلام يكی از آنهاست. بحث ما در آيات انتخابی اين سوره است.

حضرت يوسف عليه السلام چرا يوسف شد؟ در آيات قرآن نزديك به بيست مقام ملكوتی برای اين پيامبر خدا شمرده شده كه اگر هر مقامش را به تمام اهل دنيا پخش كنند، تمام باطن آنها را فرا می گيرد.

اين منازل كدام است؟ اين كه می گويند: اين شخص سالك و اهل سلوك است، در مكتب اهل بيت عليهم السلام سالك به چنين انسانی می گويند. سلوك به چنين حقيقتی می گويند كه پروردگار در ده منزل شمرده است. در آيه سی و پنج سوره مباركه

______________________________
(1)- وسائل الشيعة: 16/ 338، باب 19، حديث 21705؛ «عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله مَرَّ عِيسَی ابْنُ مَرْيَمَ عليه السلام بِقَبْرٍ يُعَذَّبُ صَاحِبُهُ ثُمَّ مَرَّ بِهِ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا هُوَ لَيْسَ يُعَذَّبُ فَقَالَ يَا رَبِّ مَرَرْتُ بِهَذَا الْقَبْرِ عَامَ أَوَّلَ وَ هُوَ يُعَذَّبُ وَ مَرَرْتُ بِهِ الْعَامَ وَ هُوَ لَيْسَ يُعَذَّبُ فَأَوْحَی اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِلَيْهِ يَا رُوحَ اللَّهِ قَدْ أَدْرَكَ لَهُ وَلَدٌ صَالِحٌ فَأَصْلَحَ طَرِيقاً وَ آوَی يَتِيماً فَغَفَرْتُ لَهُ بِمَا عَمِلَ ابْنُهُ.»

بحار الأنوار: 3/ 72، باب 31، حديث 4؛ «عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ عليه السلام قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلی الله عليه و آله مَنْ كَفَلَ يَتِيماً وَ كَفَلَ نَفَقَتَهُ كُنْتُ أَنَا وَ هُوَ فِي الْجَنَّةِ كَهَاتَيْنِ وَ قَرَنَ بَيْنَ إِصْبَعَيْهِ الْمُسَبِّحَةِ وَ الْوُسْطَی.»