عرفان در سوره يوسف، ص: 38

می شود و «كَالْأَنْعامِ» فقط باطل را می بيند.

پيدا شدن دل گم شده و نزول حق در دل

گفت: كسی كه دل خود را گم كرده است، كجا بايد آن را پيدا كند؟ اين عارف الهی خيلی كوتاه سخن گفته است، ولی سخنش خيلی توضيح دارد. گفت: «اذا نزل الحق فيه»

هنگامی كه خدا در آن دل بيايد، دل پيدا می شود؛ چون روزی كه سر انسان به سنگ بخورد، وجدانش فرياد بكشد، بيداری برايش بيايد، دل گمشده نيز پيدا می شود. همان دل قائد انسان و كشاننده به طرف حق و خدا می شود.

وقتی خدا در قلب حرّ بن يزيد نازل شد، بعد از اين نزول همه چيز او عوض شد و حالت صعود پيدا كرد؛ چون هنگامی كه خدا در اين دل نازل شود، نزول حق در قلب، با صعود او همراه می شود.

بعد پرسيد: «متی ينزل الحق فيه»؟ چه كار بايد كرد كه خدا در اين دل نازل شود؟

چه وقت خدا وارد اين دل می شود؟ چقدر زيبا جواب داد، گفت: «اذا ارتحل ما دون الله عنه» زمانی كه غيرخدا از دل بار سفر ببندد و بيرون برود؛ يعنی بيگانه برود تا جا برای آشنا باز شود.

اشغال دل توسط بيگانگان

مرحوم ملااحمد نراقی «1» شعر زيبا و سوزنده ای دارد. من وقتی بچه بودم، می ديدم كه قديمی ها در شب های طولانی می نشستند و اين شعر را می خواندند و بلند بلند گريه می كردند. مرحوم نراقی در اين شعر می گويد: خدايا! خانه ای در

______________________________
(1)- شرح حال ملا احمد نراقی در كتاب مرگ و فرصت ها جلسه 15 آمده است.