عرفان در سوره يوسف، ص: 114

ببينيد، جزر و مدی كه ايجاد می كند، نوری كه از خورشيد می گيرد و آن را پاك و صاف بر زمين منعكس می كند، گردشی كه به دور خود و زمين دارد و در مجموع موجودی متحرّك و مفيد است. به همين خاطر امام باقر عليه السلام می فرمايند:

اين كه در خواب، حضرت يعقوب عليه السلام به ماه تعبير شده است؛ «1» يعنی موجود متحرّكِ مفيد.

چقدر زيبا بود اگر همه پدران ماه بودند؛ يعنی برای فرزندان خود موجود مفيدِ متحرك بودند و ايجاد جزر و مد می كردند. به فرزند نور می تاباندند و او را در گردونه گردش وضعی و انتقالی معنوی قرار می دادند.

فرزندان نيز در دامن چنين پدرانی، به تناسب ظرفيت وجودشان، مانند حضرت يوسف عليه السلام می شدند. اين سلامت فكر، انديشه، قلب و نفس در حضرت يوسف عليه السلام باعث مدّ؛ يعنی كشاندن فيوضات ويژه حضرت حق به جانب خود شد كه ظرف اين فيوضات در وجود فرشتگان، جنّيان و موجودات ديگر موجود نيست.

اين ظرف فقط در وجود انسان است.

رشد حضرت يوسف عليه السلام به تدبير پروردگار

قلب ايشان تا كجا حركت كرده بود كه از زمان ديدن خواب تا زمانی كه در عمق چاه بود و تا وقتی كه به صورت برده و غلامِ بی ارزش درآمد، كه در قرآن می فرمايد:

به «ثمن بخس» فروخته شد، آن هم در بازار مصر كه قرآن می فرمايد:

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 12/ 217، باب 9؛ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ تَأْوِيلُ هَذِهِ الرُّؤْيَا أَنَّهُ سَيَمْلِكُ مِصْرَ وَ يَدْخُلُ عَلَيْهِ أَبَوَاهُ وَ إِخْوَتُهُ أَمَّا الشَّمْسُ فَأُمُّ يُوسُفَ رَاحِيلُ وَ الْقَمَرُ يَعْقُوبُ وَ أَمَّا أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً فَإِخْوَتُهُ فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَيْهِ سَجَدُوا شُكْراً لِلَّهِ وَحْدَهُ حِينَ نَظَرُوا إِلَيْهِ وَ كَانَ ذَلِكَ السُّجُودُ لِلَّهِ.»