عرفان در سوره يوسف، ص: 331

«فالصورة صورة انسان و القلب قلب حيوان» «1» عقل كار می كند، اما قلب بی كار است. مهر، محبت، ايمان، ارتباط با خدا، گريه، رحم و لطف ندارند. فقط علم دارند، اما اين علم نيز علم مادی است.

«يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ» «2»

مراحل بعدی در طی منازل دهگانه

در منزل ايمان، دست اراده او قلب را با عقل وصل می كند. عقل معلومات مادی و معنوی را دريافت می كند، به قلب می دهد، قلب می يابد و می پزد. غذای پخته ای در می آورد و به اعضا و جوارح پخش می كند كه آنها نيز ايمانی شوند. گوش، چشم، زبان، شهوت و همه وجود او با ايمان می شود.

پروردگار بعد از اين اتصال، مؤمن را به سوی دانش تأمين كننده خير دنيا و آخرت حركت می دهد. بعد او را به فهم اين دانش می كشاند و بعد از فهم دانش:

«نوّر الله قلبه»

خودش در دل جلوه می كند و مؤمن اهل توحيد ناب می شود.

وقتی اين منازل را طی كرد، وارد منزل سوم، يعنی قنوت می شود. منزل عبادت همه جانبه غالبی و قلبی و تداوم عبادت تا وقت مرگ. اين مؤمنی است كه اميرالمؤمنين عليه السلام با هفت واقعيت او را معرفی می كند.

______________________________
(1)- نهج البلاغة: خطبه 86 فی بيان صفات المتقين وصفات الفساق ...

(2)- روم (30): 7؛ «تنها] ظاهری [محسوس ] از زندگی دنيا را می شناسند و آنان از آخرت [كه سرای ابدی و دارای نعمت های جاودانی و حيات سرمدی است ] بی خبرند.»