عرفان در سوره يوسف، ص: 132
قابليت گسترش ظرفيت حضرت يوسف عليه السلام
خيلی عجيب است كه خدا در قرآن می فرمايد: پدر به او گفت: آنچه را كه خدا در حقّ تو انجام می دهد، همانی است كه در حقّ پدران تو؛ حضرت ابراهيم و اسحاق عليهما السلام انجام می داد:
«كَما أَتَمَّها عَلی أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ» «1»
يعنی پسرم! چنين ظرفيتی برای تو به وجود خواهد آمد. آن ظرفيت عظيم و گسترده معنوی پدرانت- ابراهيم و اسحاق عليهما السلام- در تو نيز به وجود خواهد آمد.
حضرت يوسف عليه السلام كنار اين معلّم، به تحصيل معرفت كامل معنوی نائل شد و از همان زمان تحصيل، علم را به عمل تبديل كرد و به تعبير قرآن مجيد، غرق در ذكر الله شد. به معنای آسان تر، از همان ابتدای جوانی، خدا محور همه شؤون زندگی ايشان شد و هر قدمی كه برداشت، به عشق خدا برداشت.
مفهوم ذكر در قرآن
در قرآن مجيد پروردگار به همه خطاب می كند؛
«وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً» «2»
بندگان من! غرق در ياد كثير من شويد. «3» آنهايی كه راه را رفتند، جاده را طی
______________________________ (1)- يوسف (12): 6؛ «چنانكه پيش از اين بر پدرانت ابراهيم و اسحاق تمام كرد؛ يقيناً پروردگارت دانا و حكيم است.»
(2)- جمعه (62): 10؛ «و خدا را بسيار ياد كنيد.»
(3)- الكافی: 2/ 496، حديث 1؛ «عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام مَا مِنْ مَجْلِسٍ يَجْتَمِعُ فِيهِ أَبْرَارٌ وَ فُجَّارٌ فَيَقُومُونَ عَلَی غَيْرِ ذِكْرِ اللَّهِ عز و جل إِلَّا كَانَ حَسْرَةً عَلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.»
الكافی: 2/ 498، حديث 11 و 12 و 13
«وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ فِيمَا نَاجَی اللَّهُ بِهِ مُوسَی عليه السلام قَالَ يَا مُوسَی لَاتَنْسَنِي عَلَی كُلِّ حَالٍ فَإِنَّ نِسْيَانِي يُمِيتُ الْقَلْبَ.»
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ عز و جل يَا ابْنَ آدَمَ اذْكُرْنِي فِي مَلَإٍ أَذْكُرْكَ فِي مَلَإٍ خَيْرٍ مِنْ مَلَئِكَ.»
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ عز و جل مَنْ ذَكَرَنِي فِي مَلَإٍ مِنَ النَّاسِ ذَكَرْتُهُ فِي مَلَإٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ.»
