عرفان در سوره يوسف، ص: 406

يعنی به توفيق خدا طی می كند. «1» توفيق، يعنی به هم پيوستن همه زمينه ها، استعدادها، مايه ها برای اين كه انسان بتواند اين سلوك را انجام دهد. به هم پيوستن به اين شكل كه رغبتی در قلب و ميلی در نفس و محبّتی به طیّ اين منازل ايجاد شود، عقل بپذيرد، بدن آمادگی داشته باشد و در طیّ اين مسير خسته نشود و وسوسه ها و كشش های باطل او را متوقف و منحرف نكند.

اين مجموعه را توفيق يا «وفق دادن» می گويند كه خود را با همه امور لازم وفق دهند. اين وفق دادن نيز فقط كار خداست: «بِإِذْنِ اللَّهِ».*

همانطور كه در آيات مربوط به حضرت مسيح عليه السلام می فرمايد:

«بِإِذْنِ اللَّهِ»

يعنی به توفيق رب؛ يعنی خداوند بود كه دمِ حضرت عيسی عليه السلام را با روح ميّت و امور ظاهر و باطن گره می زد، تا مرده زنده می شد.

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 5/ 210، باب 7، الهداية و الإضلال و التوفيق، حديث 50؛ «قَالَ الصَّادِقُ عليه السلام مَا كُلُّ مَنْ نَوَی شَيْئاً قَدَرَ عَلَيْهِ وَ لَاكُلُّ مَنْ قَدَرَ عَلَی شَيْ ءٍ وُفِّقَ لَهُ وَ لَاكُلُّ مَنْ وُفِّقَ لِشَيْ ءٍ أَصَابَ لَهُ فَإِذَا اجْتَمَعَتِ النِّيَّةُ وَ الْقُدْرَةُ وَ التَّوْفِيقُ وَ الْإِصَابَةُ فَهُنَالِكَ تَمَّتِ السَّعَادَةُ.»

غررالحكم: 203، الفصل الأول في التوفيق، حديث 3989- 3995 و 4005- 4006؛ «التوفيق من جذبات الرب- التوفيق أول النعمة- التوفيق ممد العقل- التوفيق رأس السعادة- التوفيق رأس النجاح- التوفيق عناية الرحمن- التوفيق أفضل منقبة- كيف يتمتع بالعبادة من لم يعنه التوفيق- كما إن الجسم و الظل لا يفترقان كذلك الدين و التوفيق لا يفترقان.»