عرفان در سوره يوسف، ص: 95

نماز آن ظلمت و تاريكی خطای مرتكب شده را می شويد. حال قدرت روزه را ببينيد كه از نماز بيشتر است؛ چون كه می تواند نگذارد اصلًا گره ای به زندگی روزه دار بخورد.

چه بسا شخصی نزديك به ماه رمضان در مرز بی دينی قرار گرفته بوده، ولی كشش ماه رمضان او را وارد فضای روزه كرده، پروردگار عالم خطر بی دينی را از او برگرداند.

هم رديفی روزه و تقوا

در قرآن مجيد می بينيم كه خدا در آيات فراوانی می فرمايد: «اتَّقُوا اللَّهَ» عباد من! خدا را سپر خود قرار دهيد، «اتَّقُوا» از ريشه «وقی و وقاية» «1» به معنی چتر

______________________________
(1)- ترجمه مفردات: 4/ 480 وقي: وِقَايَة نگهداشتن چيزی است كه زيان و ضرر می رساند، وَقَيْتُ الشي ءَ أَقِيهِ وِقَايَةً- در آيه فرمود:

«فَوَقاهُمُ اللَّهُ » «الانسان: 11»، و «وَ وَقاهُمْ عَذابَ الْجَحِيمِ » «دخان: 56» و «وَ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ واقٍ » «رعد: 34» و «ما لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا واقٍ » «رعد: 37» و «قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً» «تحريم: 6»

تَقْوَی: انسان نفس و جان خود را از آنچه كه بيمناك از آن است نگهدارد، اين حقيقت معنی تقوا است سپس گاهی خود خوف و ترس تَقْوَی ناميده شده.

تقوی: همچنين يعنی خوف و ترس به حسب ناميدن چيزی كه اقتضای آنرا دارد كه آن هم اقتضائی و حكمی دارد كه تقوی ناميده شده اما در شريعت و دين تقوی يعنی خود نگهداری از آنچه كه به گناه می انجامد و اين تقوی به ترك مانع تعبير می شود كه با ترك نمودن حتی بعضی از مباهات كه گناه هم ندارند كامل و تمام می شود چنانكه روايت شده است «الحلال بين، و الحرام بين و من رتع حول الحمی و حقيق أن يقع فيه» يعنی حلال و حرام روشن است اما كسيكه بر پرتگاه و قرق گاه چرانيد شايسته است كه در آن بيفتد. خدای تعالی فرمود: «فَمَنِ اتَّقی وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ » «الاعراف: 35» و إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا.