عرفان در سوره يوسف، ص: 106

ندارم. آيه می خواهد بگويد: ای مردم! تا زمانی كه در بين خانواده و مردم هستيد، نيّت شما فقط اصلاح باشد.

«وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ» «1»

همه نيرو، توان و قدرتم در ميان شما به پروردگارم معطوف است، من به اندازه شما نفر، پول و سلاح ندارم و تمام نيروی من فقط خداست.

«عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ» «2»

من تمام تكيه گاهم فقط پروردگار است. هرگز قدم بر جای قدم شما نمی گذارم، نه در فساد وارد می شوم و نه در دزدیِ روز روشن، نه در فتنه و نه آشوب و نه اين كه قيمت جنس مردم را كم نشان دهم. من فقط با قدم طاعت و عبادت به سوی پروردگارم در حركت هستم. شما هر چه و هر كه می خواهيد، باشيد، هر كاری كه می خواهيد، بكنيد. من آدمی نيستم كه تحت تأثير شما قرار بگيرم. من شخصی نيستم كه بگويم:

من با شما همرنگ نمی شوم، رسوا نيز نمی شوم، بلكه عزّت پيدا می كنم.

امر خدا به تبعيت از منيبين

منظورم از بيان «منيبين» امثال حضرت ابراهيم و حضرت شعيب عليهما السلام در اين آيه است كه خدا به همه ما می فرمايد:

«وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ» «3»

امر در اينجا واجب است، كسانی كه مقداری در ادبيات عرب و اصول فقه

______________________________
(1)- هود (11): 88؛ «و توفيقم فقط به [ياری ] خداست.»

(2)- هود (11): 88؛ «بر او توكل كردم و به سوی او باز می گردم.»

(3)- لقمان (31): 15؛ «و راه كسی را پيروی كن كه [با توبه و ايمان و اخلاص ] به من بازگشته است.»