ايمان و آثار آن، ص: 327

تقوا حالتی است كه هم شما را از دوزخ ايمن می كند، و هم شما را محبوب من قرار می دهد، و هم مشكل زندگی خودتان را حل می كند.

تقوا يعنی حفظ كردن خود در حدود خدا، در مرزبندی های خدا. حالا يك نمونه از آن را در اين جا می گويم كه با آن نمونه عملی، كاملًا می شود معنای تقوا را دريافت كرد. اين نمونه هم فقط در چهارچوب ايمان تحقّق پيدا كرده است و در خارج از فضای ايمان، ما تحقّق چنين نمونه ای را در پنج قاره جهان سراغ نداريم.

نمون عملی رعايت عدالت نسبت به دشمن

شب بيست و يكم ماه رمضان، اميرمؤمنان عليه السلام تمام فرزندان خود را جمع كرد و به آن ها وصيت نمود.

البته، هر مؤمنی بايد وصيت داشته باشد. «1» خدا قديمی ها را رحمت كند. من يادم هست اغلب آن ها وصيت نامه داشتند، آن ها وصيت نامه های خوبی هم نوشتند. بعد از وصيت نامه نوشتن هم گاهی پنجاه سال ديگر هم زنده بودند. برای همين، نبايد مؤمنان از وصيت نوشتن فراری باشند؛ زيرا وصيت عمر را طولانی می كند؛ وصيت اجازه نمی دهد باقيماندگان بعد از ما، به مشكلات داخلی و به مشكلات قانونی برخورد كنند.

امام كه وصيت مالی نداشت و وصيتش وصيتی معنوی بود. در اين جا بايد خيلی دقت كرد؛ چون در اين وصيت ما می توانيم ببينيم دين چه تأثيری بر دينداران واقعی می گذارد. حضرت در آخر اين وصيت خود فرمود: فرزندان من! در انتقام خون من، اميرمؤمنان بودن من را مطرح نكنيد؛ علی بودن من را مطرح نكنيد؛ اسلحه نكشيد و بگوييد، اميرمؤمنان را كشتند، پس ما هم بايد اين قدر بكشيم تا دلمان آرام بشود. چنين كشتنی خلاف عدالت است؛ مخالفت با خداست؛ خلاف حدود پروردگار است؛ خلاف دين پيغمبر است. در انتقام خون من، شما فقط اين نكته را طرح بكنيد كه قاتل يك نفر را كشت. پس ما هم می توانيم يك نفر را بكشيم. البته، اگر بنا شد كسی كشته شود.؛ چون اسلام در قرآن به خانوده مقتول می گويد، شما برای مقتولت نسبت به قاتل، سه راه داريد، هر كدام را می خواهيد انتخاب كنيد. «2»

______________________________
(1) 2. در كافی، ج 7، ص 3، حديث 5 آمده است:

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عليه السلام: الْوَصِيَّهُ حَقٌّ وَ قَدْ أَوْصَی رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله عليه و آله و سلّم فَيَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ يُوصِیَ.

(2) 3. اشاره به آی صد و هفتاد و هشت سور بقره: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلی الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثی بِالْأُنْثی فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخيهِ شَیْ ءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسانٍ ذلِكَ تَخْفيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ رَحْمَهٌ فَمَنِ اعْتَدی بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَليمٌ.»