ايمان و آثار آن، ص: 110
علی عليه السلام در مقام پدری
ما دين را دو گونه می توانيم ببينيم. يكی در منابع خبری مثل قرآن، و كتب معتبر روايی، و ديگری در منابع عملی و مصداقی. علی بن أبی طالب عليه السلام همان اسلام، قرآن، دين و ايمان است؛ يعنی قرآنِ خدا و مجموعِ برنامه های انبيا و اوليا، را می شود به صورت عملی در وجود او مشاهده كرد.
يكی از مقام هايی كه علی عليه السلام داشت، مقام پدری بود. اگر پدر بودن علی عليه السلام در نظر گرفته شود، در خانواده ها كمتر می توان اين قيافه پدری علی عليه السلام را تماشا كرد. پدرها نسبت به اين مقام كمبود دارند و برای جبران كمبود اين مقام در خانه ها، مسئوليت دارند كه از طريق پيروی از مشی اميرمؤمنان عليه السلام كه مجسمه تربيت اسلام است، اين كمبود را جبران كنند. قيافه پدرانه علی عليه السلام را در يك مقدمه شرح می دهم.
عقيد قرآن دربار انسان
عقيده قرآن اين است كه انسان مُركّب از سه ناحيه است؛ ناحيه بدن، ناحی عقل و ناحی جان. قرآن مجيد، خدا را معرفی می كند به اين كه الله، صمد است. صمد به فارسی، يعنی توپر؛ صمد، يعنی وجودی كه تمام عالم به او محتاجند و او از همه عالم بی نياز است. تمام موجودات عالم به خاطر نيازمندی به حضرت حق، وجودشان از نظر آفرينش، ضدّ صمديت خدا است؛ يعنی آن ها موجوداتی هستند كه برای قوام زندگی، محتاج به عواملی غير خودشان هستند، و قيوم فقط وجود خدا است، و بقيه موجودات، از عالی ترين فردشان كه رهبر اسلام است تا پست ترين جزء عالم، هيچ كدام قيوميت ندارند؛ بلكه همه متكی و محتاج می باشند، به طور مثال: بدن، متكی به خودش نيست و بايد برای ادامه حياتش بر عوامل طبيعی ای مانند: هوا، نور، آب، خاك و مواد غذايی، تكيه كند:
«1»
آيه می گويد، ما هيچ بدنی را بی نياز به طعام نيافريديم، و همه بدن ها برای ادامه حيات، به عوامل خارجی محتاج هستند؛ به عبارت ديگر، بدن حالتی دارد كه از آن، تعبير به حالت گرسنگی می كنند. تا زمانی كه بشر از دنيا برود، اين حالت با بدن است. اين حالت گرسنگی در بدن، به صورت مرتّب، نياز بدن را نشان می دهد و او را وادار می كند كه با استفاده از عوامل طبيعی، به اين نياز جواب بدهد. انسان نمی تواند
______________________________ (1) 11. انبياء: 8: و آنان (پيامبران) را جسدهايی كه غذا نخورند، قرار نداديم.
