ايمان و آثار آن، ص: 132
آسيه «1» همسر فرعون ملعون است. «2» او زنی بود كه بدن را خدمتگزار عقل و روان قرار داد؛ ولی آن دو زن با اين كه در خانه دو پيغمبر بودند، بدن را در اختيار روان و عقل قرار ندادند. در هر صورت، انسانيت و حيات، با انواع واقعيت ها همراه هست. حقيقت ها، درستی ها، فضيلت ها، صفات حسنه و آراستگی ها، منظور از حياتی كه در توصيف زندگی وجود مقدس أبی عبدالله عليه السلام آمده، حيات انسانيت است.
اگر آدمی به چشم است و دهان و گوش و بينی چه ميان نقش ديوار و ميان آدميت
خور و خواب و خشم و شهوت شغبست و جهل و ظلمت حيوان خبر ندارد ز جهان آدميت «3»
وجود غريز حيوانی در حيات انسانی
انسانيت در حيات حيوانيت پيدا نمی شود، ولی حيات حيوانيت در حيات انسانيت به كمال می رسد. همه اشتباهات ادوار تاريخ در برنامه های انسان ها و اقوام، همين يك جمله بوده است كه آن ها نتواستند حيات حيوانی را در حيات انسانی تكامل بدهند. عقل بايد هميشه مسايلی را كه در عالم حقيقت و واقعيت دارد، بدرقه كند و از توهمات، تصورات و پندارها بپرهيزد. در اين زمينه، قرآن مجيد كسانی را كه محكوم به حيات حيوانيت هستند، مثال می زند به اين كه مانند آن مسافری می مانند كه تشنگی بر او غلبه كرده باشد. او در جاده حركت می كند و از دور آب می بيند. خيال می كند رودخانه ای از شمال خيابانی به سمت جنوب آن در حركت است. می دود و به آن نقطه معينی كه او انتخاب كرده، می رسد، ولی جز بيابان چيز ديگری را مشاهده نمی كند:
«4»
______________________________ (1) 6. شيخ علی النمازی، مستدرك سفينه البحار، ج 1، ص 138:
وأما امرأه فرعون آسيه، فكانت من بنی إسرائيل وكانت مؤمنه مخلصه، وكانت تعبد الله سرا، وكانت علی ذلك إلی أن قتل فرعون امرأه حزبيل، فعاينت حينئذ الملائكه يعرجون بروحها لما أراد الله تعالی بها من الخير فزادت يقينا وإخلاصا وتصديقا.
(2) 7. اشاره به آی يازده سور تحريم: «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَكَ بَيْتاً فِی الْجَنَّهِ وَ نَجِّنی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمينَ.»
(3) 8. سعدی، مواعظ، غزليات، شماره 16.
(4) 9. نور: 39: و كافران اعمالشان مانند سرابی در بيابانی مسطّح و صاف است كه تشنه آن را [از دور] آب می پندارد، تا وقتی كه به آن رسد آن را چيزی نيابد، و خدا را نزد اعمالش می يابد كه حسابش را كامل و تمام می دهد، و خدا حسابرسی سريع است.
