ايمان و آثار آن، ص: 181

عامل و علت انگيختن و انگيزش و مبعوث كنند موجودات زنده، به طرف آنچه به آن علاقه دارند، می باشد.

نظر اسلام دربار علاقه به مال دنيا

انسان به مال علاقه دارد. «1» اين علاقه، در او ايجاد انقلاب می كند، و می تواند تمام وجود او را به خدمت بگيرد تا او برای به دست آوردن مال حركت كند. او هم حركت می كند، و آن مال را به دست می آورد. اين محبت نسبت به مال و نسبت به اشيايی از قبيل آن كه به نحوی كارگردان زندگی هستند، امری فطری و طبيعی اند. آيين خدا هم انسان را در هيچ موردی از موارد طبيعی نهی نكرده است؛ مثلًا دين خدا قاعد كلی ندارد كه بشر حق نداشته باشد به مال علاقه مند شود. البته، چنين قانونی معنا ندارد، و بشر به صورت طبيعی به مال علاقه دارد، و بايد هم داشته باشد، اما وقتی كه می خواهد اين علاق او را به طرف مال برانگيزد، اسلام می آيد به او قواعدی را ارايه می دهد كه اين مال را از كجا به دست بياورد، و چگونهآن را هزينه كند، و چگونه حقوق ديگران را در اين مال اندوزی مراعات كند.

انسان تا به چيزی محبت نداشته باشد، به طرف آن حركت نمی كند. مگر اين كه او را به زور به سمت آن حركت دهند. آن وقت، بايد يك مُكره موجود باشد. انسان در چنين حالتی خواهد گفت: بله من دارم اين كار را می كنم، اما دلم نمی خواهد؛ اين كار را انجام می دهم، ولی انجام آن را هيچ دوست ندارم؛ چنان كه اگر پشت سرم سرنيزه نبود، من اين كار را نمی خواستم، و انجام نمی دادم.

محرّك بودن حب و بغض

انسان از هر آنچه نفرت دارد، می گريزد، و از آن فرار می كند، و هميشه نفرت همانند، محبت، عامل تحريك است. اگر نفرت نباشد، انسان از هر حادثه دارای خطری نمی گريزد. اگر نفرت نباشد، برای انسان نسبت به سل و يا وبا و يا سنگ كليه تنفّر ايجاد نمی شود. و لذا او برای معالجه هم اقدام نمی كند. اگر انسان از دشمن نفرت نداشته باشد، علی آن اقدام نمی كند، و اگر هم كسی را دوست داشته باشد، به او گرايش پيدا می كند، و اگر هم از كسی نفرت داشته باشد، كاری می كند كه او را رد نمايد، و پيش او نمی ماند تا در كنار هم زندگی كنند.

دين بهترين هدايت كننده حب و بغض

______________________________
(1) پی نوشت

1. اشاره به آيه هشتم سور عاديات: «وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَديدٌ.»