ايمان و آثار آن، ص: 226
شانه اش باشد و رنگ مغازه دار بپرد و بگويد: آقا! تمام مغازه، متعلّق به جنابعالی است، مهم نيست. امّا اگر اين مغازه دار به آن پيرمردی كه ظاهر خوبی ندارد، احترام كرد؛ با او دست داد و بغلش كرد و صورتش را بوسيد؛ برايش شربت و چايی آورد و بعد جنس را هم برای او ارزان حساب كرد؛ با انصاف به او برخورد كرد؛ او را هم تا درب ماشين آورد و برايش درب ماشين را باز كرد، اين مغازه دار آدميت را نشان داده است، و الا اگر اين احترام از روی ترس باشد، چنين احترامی قلابی و شيطانی است، و اگر اين مغازه دار به كسی هم كه خيلی به او علاقه دارد، احترام كرد، اين احترام باز هم شيطانی و قلابی است. فرد بايد همه جا آدم باشد. به راستی، ما چه موقع ادب ياد می گيريم؟
قرآن مثال انسانی را كه آدم شده، در آيات بيست و چهارم و بيست و پنجم سور ابراهيم چنين گفته است: «1»
بالاتر از اين سخن، نمی شود دربار چنين انسانی گفت.
قبل بيان ادام اين ماجرا، می خواهم نمونه هايی از آدميت را در برخی انسان های برجسته بيان كنم.
مهربانی پيامبر با نوزادی كه در دامن حضرت دستشويی كرد
بچ غريبه ای بر روی دامن پيغمبر صلی الله عليه وآله بود و در همان دامن حضرت دستشويی كرد. مادر نگاهی به او كرد و می خواست فرياد بزند. پيغمبر صلی الله عليه وآله به او اشاره كرد كه چيزی نگويد، و بچه را هم نوازشی كرد تا خوب دستشويی كند. بعد بچه را بغل گرفت و به مهربانی فشرد و سپس او را به مادرش داد، فرمود: اين كودك را به خانه ببر، و من می روم پيراهنم را آب بكشم. اما اگر تو فرياد زده بودی، و من هم او را از بغلم انداخته بودم، ديگر، زخم دل بچه از اين رفتار، تا آخر عمر خوب شدنی نبود. او هر چند در دامن دستشويی كرده، ولی اين اشكالی ندارد. «2»
______________________________ (1) 7. آيا ندانستی كه خدا چگونه مثلی زده است؟ كلمه پاك [كه اعتقاد واقعی به توحيد است ] مانند درخت پاك است، ريشه اش استوار و پابرجا و شاخه اش در آسمان است. ميوه اش را به اجازه پروردگارش در هر زمانی می دهد، و خدا مَثَل ها را برای مردم می زند تا متذكّر حقايق شوند.
(2) 8. فتح العزيز، عبد الكريم الرافعی ج 1، ص 254- المجموع، محيی الدين النووی ج 2، ص 590- 589:
وثبت فی صحيحی البخاری ومسلم عن أم قيس بنت محسن رضی الله عنها أنها (جاءت رسول الله صلی الله عليه وسلم بابن لها صغير لم يأكل الطعام فأجلسه رسول الله صلی الله عليه وسلم فی حجره فبال عليه فدعا رسول الله صلی الله عليه وسلم بماء فنضحه عليه ولم يغسله) وفی صحيح مسلم عن عائشه رضی الله عنها أن النبی صلی الله عليه وسلم (كان يؤتی بالصبيان فيبرك عليهم ويحنكهم فأتی بصبی فبال عليه فدعا بماء فاتبعه بوله ولم يغسله).
اين حكم به طور اجمال در فقه شيعه پذيرفته شده است.
