ايمان و آثار آن، ص: 111
بگويد، من ديگر هوا نمی خواهم؛ چون اگر انسان جلوی هوا را بگيرد، از دنيا می رود. روح بشر هم مثل بدن، محتاج آفريده شده است؛ روح هم برای ادامه حياتش كه حيات انسانی است، احتياج به عوامل نفسانی دارد، و خدا ما يحتاج او را در اين دنيا قرار داده است:
«1»
حتی در انبيا هم هيچ بچه ای از مادر متولد نشد كه روح نيازمند نداشته باشد، و همه روح ها نيازمند متولّد شدند، و عقل هم وقتی كه به انسان داده می شود، گرسنه هست و بايد او را سير كرد و تا شب مرگ، روح انسان گرسنه هست.
از عواملی كه روح را تغذيه می كند، تعبير به مقررات اخلاقی، يا خُلْق حَسَن می كنند، و از عواملی كه عقل را تغذيه می كند، تعبير به علم و دانش می نمايند.
سه نفق مهمی كه در تربيت اسلامی بر پدران است
علی بن ابی طالب عليه السلام پدری است كه می داند، از نظر تربيت اسلامی، نسبت به فرزندانش، سه نفقه بر عهد او واجب است:
1. نفقه شكم و بدن؛
2. نفقه عقل و انديشه فرزندان؛
3. نفقه نفس و جان.
علی بن أبی طالب عليه السلام انسانی نيست كه گرسنگی جان و عقل فرزندانش را فراموش كند؛ علی عليه السلام اگر فرزندانش را در اين دو ناحيه فراموش می كرد، فرزندانش شكم پرور، شهوت پرست، مادی صرف و دنيايی محض تربيت می شدند. هر فرزندی، در هر محيطی و در كنار دامن هر پدر و مادری، اگر تنها به بدن او توجّه شود و زاويه نفسی و عقلی اش فراموش گردد، او موجودی صد در صد دنيايی می شود.
تربيت كردن پدران آخرالزمان
پيغمبرصلی الله عليه وآله و سلّم می فرمايد: آخرالزمان، بيش تر پدران فقط به امور مادی فرزندانشان توجّه دارند، حتی وقتی می خواهند آنان را به دنبال تحصيل علم بفرستند، فكر می كنند چه علمی بيش تر می تواند پول ايجاد كند تا فرزندانشان را به مسير آن راهنمايی كنند «2»؛ آنان
______________________________ (1) 12. لقمان: 20: و (خداوند) نعمت های آشكار و نهانش را بر شما فراوان و كامل ارزانی داشته.
(2) 13. جامع الأخبار، ص 106. متن روايت چنين است:
روی عن النبی صلی الله عليه وآله وسلم أنه نظر إلی بعض الأطفال فقال: ويل لأولاد آخر الزمان من آبائهم. فقيل: يا رسول الله! من آبائهم المشركين؟ فقال: لا من آبائهم المؤمنين لايعلمونهم شيئا من الفرائض، و إذا تعلموا أولادهم، منعوهم و رضوا عنهم بعرض يسير من الدنيا، فأنا منهم بری ء و هم منی براء.
