ايمان و آثار آن، ص: 19
برخاسته و در اين ارزيابی ها، مرحله ناقص و باطلی ديده نمی شود. او در يك ارزيابی كلی نسبت به امت های پيشين كه در آيات چهل و دو تا چهل و پنج سوره انعام آمده، برخوداری و تنعّم چنين جوامع بريده از نبوت را فريبی الهی نسبت به آنان دانسته است كه در پی خود ريشه كن شدن چنين تمدّن هايی را به دنبال دارد:
«1»
البته، خداوند متعال چنين تنعّم و برخوداری را در آيه نود و شش سوره اعراف به جوامع اهل ايمان و تقوا وعده داده است:
«2»
تصويری قرآنی از حيات دنيوی
قرآن مجيد در اين تصوير خود، از حيات دنيوی می گويد: جهان؛ يعنی تجارتخانه، و انسان؛ يعنی تاجر، و مواهب عالم، از عمر گرفته تا كوچك ترين شی ءای كه آدمی با آن ارتباط دارد، عبارت است از سرمايه. «3» جهانيان
______________________________ (1) 15. سور انعام: 42- 45 معنای آيات چنين است: و بی ترديد ما به سوی امت هايی كه پيش از تو بودند [پيامبرانی ] فرستاديم، پس آنان را [هنگامی كه با پيامبران به مخالفت و دشمنی برخاستند] به تهيدستی و سختی و رنج و بيماری دچار كرديم، باشد كه [در پيشگاه ما] فروتنی و زاری كنند. پس چرا هنگامی كه عذاب ما به آنان رسيد، فروتنی و زاری نكردند؟ بلكه دل هايشان سخت شد و شيطان، اعمال ناپسندی را كه همواره مرتكب می شدند، در نظرشان آراست. پس چون حقايقی را كه [برای عبرت گرفتنشان ] به آن يادآوری شده بودند، فراموش كردند، درهای همه نعمت ها را به روی آنان گشوديم، تا هنگامی كه به آنچه داده شدند، مغرورانه خوشحال گشتند، به ناگاه آنان را [به عذاب ] گرفتيم، پس يكباره [از نجات خود] درمانده و نااميد شدند. در نتيجه، ريشه كسانی كه [به آيات ما و به مردم ] ستم ورزيدند، بريده شد و همه ستايش ها ويژه خداست كه پروردگار جهانيان است.
(2) 16. اعراف: 96. معنای آيه چنين است: و اگر اهل شهرها و آبادی ها ايمان می آوردند و پرهيزكاری پيشه می كردند، يقيناً [درهایِ ] بركاتی از آسمان و زمين را بر آنان می گشوديم، ولی [آيات الهی و پيامبران را] تكذيب كردند، ما هم آنان را به كيفر اعمالی كه همواره مرتكب می شدند، [به عذابی سخت ] گرفتيم.
(3) 17. قرآن كريم در آيات متعددی به تلاش انسان ها در دنيا، عنوان تجارت اطلاق كرده است:
- أُولئِكَ الَّذينَ اشْتَرَوُا الضَّلالَهَ بِالْهُدی فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ وَ ما كانُوا مُهْتَدينَ (بقره: 16)
- يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلی تِجارَهٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَليمٍ* تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فی سَبيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (صف: 11- 12)
- إِنَّ الَّذينَ يَتْلُونَ كِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَهً يَرْجُونَ تِجارَهً لَنْ تَبُورَ (فاطر: 29)
